Opracowanie pt. „Oddziaływanie środowiska atmosferycznego na zdrowie człowieka” wykonane zostało na zlecenie Uniwersytetu Wrocławskiego, w ramach realizowanego przez uczelnię projektu „System prognoz stężeń zanieczyszczeń powietrza i warunków biometeorologicznych jako element oceny jakości życia – LIFE-APIS/PL”, finansowanego ze środków Unii Europejskiej oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Autorami opracowania są eksperci specjalizujący się w problematyce wpływu jakości powietrza na zdrowie – Krzysztof Skotak oraz Łukasz Adamkiewicz.
W opracowaniu skupiono się na określeniu wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie mieszkańców województwa dolnośląskiego. Analizie poddano następujące dane zdrowotne:
- liczbę zgonów,
- liczbę przypadków zachorowań na zapalenia oskrzeli wśród dzieci,
- liczbę zachorowań na przewlekłe zapalenie oskrzeli wśród dorosłych,
- liczbę dni absencji chorobowej.
Podstawą dla określenia wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie mieszkańców regionu były dane o poziomach stężeń pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5, uzyskane w ramach pomiarów prowadzonych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu. Dane populacyjne oraz wskaźniki stanu zdrowia populacji pochodziły w przypadku zgonów z Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) a absencji chorobowej z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Analiza danych dotyczących liczby zachorowań na zapalenia oskrzeli wśród dzieci i zachorowań na przewlekłe zapalenie wśród dorosłych została wykonana zgodnie z metodyką WHO HRAPIE (World Health Organization Health Risks of Air Pollution In Europe). Analiza obejmuje okres od roku 2008 do 2015, przeprowadzono ją dla 14 gmin województwa:
- Bogatynia
- Głogów
- Jelenia Góra
- Legnica
- Nowa Ruda
- Oława
- Osiecznica
- Polkowice
- Świdnica
- Świeradów-Zdrój
- Szczawno-Zdrój
- Wałbrzych
- Wrocław
- Zgorzelec.
W oparciu o uzyskane wyniki (rys.1) stwierdzono, że we wszystkich analizowanych gminach zgony z powodu zanieczyszczeń powietrza stanowią średnio 12,7% z ogólnej liczby zgonów. W największych miastach regionu średnioroczna liczba zgonów wynosi odpowiednio: Wrocław – 14,6% (942,2 osób), Wałbrzych – 13,24% (262,6 osób), Legnica – 13,69% (147,2 osób) oraz Jelenia Góra – 10,25% (99,1 osób). Wśród analizowanych miejscowości na pierwszym miejscu pod względem udziału zgonów spowodowanych zanieczyszczeniami powietrza znajduje się Nowa Ruda, będąca wg danych WIOŚ jedną z najbardziej zanieczyszczonych miejscowości w Polsce.
rys.1 Udział zgonów z powodu zanieczyszczeń powietrza w ogólnej liczbie zgonów
Podobny obraz wyłania się z analizy danych dotyczących wpływu zanieczyszczeń powietrza na liczbę przypadków zapaleń oskrzeli u dzieci oraz liczbę przypadków przewlekłego zapalenia oskrzeli wśród dorosłych (rys.2 oraz rys.3), choć odsetek osób dotkniętych tymi schorzeniami z powodu złej jakości powietrza jest wyższy i wynosi odpowiednio 21,1% dla zapalenia oskrzeli wśród dzieci i 28,8% dla przewlekłego zapalenia oskrzeli wśród dorosłych. W największych miastach regionu średnioroczna liczba zachorowań wynosi kolejno: Wrocław – 3297,4 przypadków zap. oskrzeli wśród dzieci (co stanowi 23,7% wszystkich przypadków) oraz 662,8 przypadków przewlekłego zap. oskrzeli wśród dorosłych (32,3% ogólnej liczby przypadków), Wałbrzych – odpowiednio 347,2 i 65,8 przypadków (21,1% i 28,8%), Legnica – 653,8 oraz 104,8 przypadków (23,8% i 32,3%), Jelenia Góra – odpowiednio 343 i 64 przypadków (17,2% i 23,7%).
Porównując kolejne lata możemy zauważyć niewielki spadek liczby zachorowań we wszystkich badanych gminach. Ogólna poprawa jakości powietrza spowodowana może być jednak mniejszym stopniem ogrzewania domów w reakcji na mniej mroźne zimy.
rys.2 Udział liczby zapaleń oskrzeli z powodu zanieczyszczeń powietrza w ogólnej liczbie zachorowań na zapalenia oskrzeli u dzieci
rys.3 Udział liczby przewlekłych zapaleń oskrzeli z powodu zanieczyszczeń powietrza w ogólnej liczbie zachorowań na przewlekłe zapalenia oskrzeli
Kolejny badany parametr to liczba dni absencji chorobowej spowodowana zanieczyszczeniami powietrza (rys.4). W analizie stwierdzono, że we wszystkich analizowanych miejscowościach odsetek dni absencji chorobowej wynosi średnio 9,7%, natomiast w największych miastach największych miastach regionu to 11.1% we Wrocławiu, co przekłada się na 383 015 dni absencji, 10.1% w Wałbrzychu (27 200 dni), 10.4% w Legnicy (60 903 dni) oraz 7.8% w Jeleniej Górze (35 428 dni).
rys.4 Udział liczby dni absencji chorobowej z powodu zanieczyszczeń powietrza w ogólnej liczbie dni absencji chorobowej